Status narahatlığı (və ya status kompleksi) insanların sosial mövqelərini qorumaq və ya yüksəltmək üçün daxili narahatlıq hissi keçirdikləri psixoloji və fəlsəfi bir problemdir. Bu məsələ həm fərdi, həm də cəmiyyət səviyyəsində insan davranışını və düşüncələrini dərin şəkildə təsir edir.
1. İnsan təbiəti və status axtarışı
Aristotel insanın "sosial varlıq" olduğunu deyirdi. Sosial mühitdə tanınmaq və hörmət qazanmaq insanın təbii bir ehtiyacıdır. Lakin bu ehtiyac həddindən artıq olduğu zaman, insanın dəyərləri və davranışları yalnız status əldə etmə məqsədinə yönəlir. Bu vəziyyət insanın öz daxili mənliyindən uzaqlaşmasına və xarici təsirlərdən asılı hala gəlməsinə səbəb olur.
2. Hedonizm və status
Hedonizm fəlsəfəsi, insanın əsas məqsədinin zövq almaq olduğunu iddia edir. Status axtarışı çox zaman bu hedonist yanaşmadan qaynaqlanır, çünki yüksək status zövq və rahatlıqla əlaqələndirilir. Lakin fəlsəfi baxımdan, bu yanaşma bir paradoks yaradır:
- İnsan daha yüksək statusa çatdıqca, yeni bir status pilləsinə ehtiyac hiss edir.
- Bu isə sonsuz bir narahatlıq dövrü yaradır.
3. Egzistensializm və status
Egzistensializm fəlsəfəsi, xüsusilə Sartre və Heidegger, insanın öz varlığını başqalarının baxışları ilə müəyyən etməsinin təhlükələrinə diqqət çəkir. Sartre, "digərləri cəhənnəmdir" ifadəsi ilə başqalarının bizi necə gördüyünün azadlığımızı necə məhdudlaşdırdığını izah edir. Status narahatlığı bu məhdudiyyətin konkret bir təzahürüdür.
4. İslam və status
İslam təlimlərinə görə, insanın əsl dəyəri onun təqvası (Allah qorxusu və itaəti) ilə ölçülür, sosial statusla deyil. Allah Quranda belə buyurur:
"Allah yanında ən şərəfli olanınız, təqvada ən üstün olanınızdır." (əl-Hucurat, 49:13)
Status narahatlığı insanın nəfsinin bir tələsidir və təmiz niyyətlə, Allaha bağlanaraq aradan qaldırıla bilər.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder