Ey İman Edenlər! Gəlin İman Edək!

Həzrəti Əli: Elmin Qapısı və İnsan Dəyərləndirilməsi

Biz həmişə Həzrəti Əlini (r.a.) səhabələr arasında elmdə zirvəyə çıxan bir şəxsiyyət kimi görürük. Axı Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) özü buyurub ki, “Mən elm şəhəriyəm, Əli onun qapısıdır”. Bu sadə bir cümlə deyil — bu, Əlinin elmə açılan ən möhkəm qapı olduğunu göstərir. Həzrəti Əli daha beş yaşından Peyğəmbərin himayəsində böyüyüb, on yaşında iman gətirib və 23 il boyunca Allah Rəsulunun (sav) yanından ayrılmayıb. Sonradan dördüncü xəlifə olaraq o qədər çətin dövrlərdən keçdi ki, haqqın tərəfində qalmaq üçün nə qədər güclü iradəyə sahib olmaq lazım olduğunu açıq-aydın göstərdi.

Əlinin elmini və irsini gələcək nəsillərə çatdıran tələbələri də unudulmaz adlar olub. Məsələn, Abdurrahman əs-Süləmi qiraət elmini yaydı, Əbu Əsvəd əd-Düəli ərəb dilinin incəliklərini nizamladı, Quranın nöqtələnməsi işində zəhməti böyük oldu. Kumeyl ibn Ziyad isə hədis, təfsir kimi sahələrdə Əlinin sözlərini nəsillərə ötürdü.

Əli Kumeylə verdiyi tövsiyəsində insanları üç yerə bölür:

1. Rəbbani alimlər — Allahla bağları möhkəm, elmlə yolu aydın olanlar;

2. Elm axtaranlar — rəbbani alimlərin yanında öyrənənlər, həyatını elm üzərində quranlar;

3. Səfeh və əxlaqsızlar — elmin işığını qəbul etməyən, möhkəm dayağı olmayan və dünyanın axarına uyğun rəngini dəyişənlər.

Əli üçün elm hər zaman maldan üstündür. Çünki:

• Malı sən qorumalısan, amma elm səni qoruyur.

• Mal xərcləndikcə azalır, elm bölüşüldükcə çoxalır.

• Mal əl dəyişəndə bitər, amma alimin izi öləndən sonra da yaşayır.

• Mal toplayan sağ ikən də ölüdür, alim isə öldükdən sonra da diridir.

Həzrəti Əli bəzən deyərdi ki, “Kaş ki, bu elmi daşıya biləcək insanlar tapılaydı!” — bu sözlər əslində elmin həvəskar yox, həqiqi daşıyıcılarına nə qədər ehtiyac olduğunu göstərir. Həvəs bir müddət sonra sönər, amma həqiqi elm sevgisi insanı ömrü boyu diri saxlayar.

“Ey iman edənlər, iman edin!” — Nə Deməkdir?

Quranın Nisa surəsindəki “Ey iman edənlər, iman edin!” ayəsi zahirdə bir təkrardır kimi görünür. Amma bu çağırışda böyük bir dərinlik var. Abdullah ibn Məsud (r.a.) deyirdi ki, bu cür ayə ("Ey İman Edənlər!") eşidəndə qulaqlar açılmalıdır, çünki ya yaxşı bir şey əmr olunur, ya da pislikdən çəkindirilir. Bu çağırış ("Ey İman Edənlər!") Quranda 80-dən çox yerdə təkrarlanır və hər birində möminlərə fərqli mesaj verir.

Bu ayə bizə nə deyir?

1. İnanıramsa, şübhəni qəlbimdən silməliyəm. İman, tam güvən deməkdir.

2. İman həqiqətlərini öyrənib kökdən mənimsəməliyəm.

3. Sadəcə təqlidlə yox, araşdırıb, dərk edib inanmalıyam, yəni təhqiqə çevirməliyəm.

4. İmanı zəiflətməməli, əksinə gücləndirməliyəm.

5. İman məsuliyyət tələb edir — əməl olmadan iman tam deyil.

6. Şirkə qapı açmamalı, tövhidi həyatın hər sahəsinə yaymalıyam.

7. İmanı dünyəvi marağa alət etməməli, qarşılığını yalnız Allahdan gözləməliyəm.

8. İman həyatın hər sahəsini əhatə etməlidir — məsciddə, işdə, küçədə, hər yerdə.

9. İmanı hər gün təzələməli, saf saxlamalıyam.

10. İmanı itirməmək qorxusu məni ayıq saxlamalıdır.

İmanın Dadı

Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) dua edirdi: “Allahım, imanı bizə sevdir.” Çünki iman sevilməsə, şirinliyi duyulmaz. İmanın şirinliyini dadmağın yolları bunlardır:

• Allahı və Rəsulunu (sav) hər şeydən artıq sevmək.

• Sevdiyini Allah üçün sevmək.

• Küfrə geri dönməyi odun içinə atılmaq kimi pis görmək.

• Qadın üçün ərinə, kişi üçün isə xanımına qarşı haqlı haqsız münasibətinə diqqət.

• Haqlı olsa da, mübahisəni uzatmamaq.

• Yalana yol verməmək.

• Bəla və müsibətə səbirlə yanaşmaq.

• Harama baxmaqdan uzaq durmaq.

• Hər vəziyyətdə Allahdan və Rəsulundan razı qalmaq.

• Qədərə iman edib qəm-qüssədən uzaq olmaq.

Səhabələrdən Örnəklər

• Habbab ibn Ərət, illərlə işgəncə çəkdi, amma “Əhəd! Əhəd!” dedi, yolundan dönmədi.

• Həbib ibn Zeyd, yalançı peyğəmbərə qarşı durdu, qulağı, dodağı kəsildi, amma imanı satmadı.

Bu insanlar göstərir ki, “Ey iman edənlər, iman edin!” sadəcə söz deyil — bu, həqiqi möminlik yoludur.

Allah bizi bu imanla yaşatsın, səhabələr kimi haqqı yaşamağı nəsib etsin!