Rəsulullah (sallallahu aleyhi və səlləm) Məkkədən Mədinəyə hicrət edəndə məqsədi Yəsribi haqq-ədalət üzərində qurulan bir İslam şəhərinə çevirmək idi. Bu məqsədi reallaşdırmaq üçün o, ardıcıl və düşünülmüş şəkildə yeddi əsas addım atdı.
İslam cəmiyyətinin inşasının yeddi əsas mərhələsi:
-
Məscidin inşası: İslam cəmiyyətinin mərkəzi məscid idi. İbadət, elm və ictimai həyat burada birləşirdi.
-
Mənzillərin salınması: Məscidin yaxınlığında həm Peyğəmbərin qalacağı, həm də məktəb kimi istifadə ediləcək otaqlar tikildi.
-
Suffa məktəbinin yaradılması: Müsəlmanların elmə bağlılığını gücləndirmək və şüurlarını tərbiyə etmək üçün Suffa meydana gəldi.
-
Muaxat (Ənsar-Mühacir qardaşlığı): İlk üç mərhələ tamamlandıqdan sonra Ənsar ilə Mühacir arasında qardaşlıq bağları quruldu.
-
Mədinə Sənədi: Tarixin ilk yazılı konstitusiyası olan Mədinə Sənədi hazırlandı.
-
Mədinə bazarının təşkili: İqtisadi müstəqilliyi təmin etmək üçün Mədinədə müsəlmanlara məxsus bazar quruldu.
-
Mədinə müdafiə sistemi: Əvvəlcə kəşfiyyat şəbəkəsi, sonra isə ordu təşkil edilərək Mədinənin müdafiəsi və İslamın yayılması üçün tədbirlər görüldü.
Muaxat: Ənsar-Mühacir qardaşlığı necə baş verdi?
Məscid, Suffa və mənzillər hazır olandan sonra Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) Ənəs bin Maliki göndərərək Ənsar və Mühacirləri topladı. İbn Sədin verdiyi məlumata görə, 50 Ənsar 50 Mühacir ilə qardaşlaşdırıldı. Bəzi mənbələr, məsələn Məqrizi, bu rəqəmi 93 Ənsar və 93 Mühacir olaraq qeyd edir. Peyğəmbərimiz bu qardaşlaşdırmanı təsadüfi yox, olduqca məntiqli və incə düşüncə ilə həyata keçirdi.
Qardaşlaşdırılan bəzi sahabələr:
-
Hz. Əbu Bəkr — Xaricə ibn Zeyd
-
Hz. Ömər — İban bin Malik
-
Hz. Osman — Əvs bin Sabit
-
Əbu Ubeydə ibn Cərrah — Muhəmməd ibn Məsləmə
-
Əbdürrahman ibn Avf — Səd bin Rəbi
-
Zübeyr bin Əvvam — Kab bin Malik
-
Talha ibn Ubeydullah — Ubey ibn Kab
-
Səd bin Əbi Vəqqas — Səd bin Muaz
-
Səid ibn Zeyd — Rafi ibn Malik
-
Musab ibn Umeyr — Əbu Eyyub əl-Ənsari
-
Ərqam bin Əbil Ərqam — Əbu Talha Zeyd bin Səhl
-
Səlman-ı Farisi — Əbu Dərda
Hz. Əlinin xüsusi vəziyyəti
Qardaşlaşdırma bitdikdən sonra Hz. Əli boynu bükük şəkildə Peyğəmbərin yanına gəlib dedi: “Ya Rəsulallah, hamını bir-birinə qardaş etdin, məni isə etmədin.” Allah Rəsulu ona belə buyurdu: “Ey Əli, sən dünya və axirətdə mənim qardaşımsan.” Bəzi mənbələr Hz. Əlinin Sehl ibn Huneyflə qardaş edildiyini qeyd etsə də, əksər rəvayətlərə görə Peyğəmbərimiz Hz. Əlini özünə saxlayıb, onu şəxsən öz qardaşı elan edib.
Qardaşlığın ailəvi tərəfi və qadın sahabələr
Siyər mənbələrində əsasən kişilər arasında qardaşlıq bağlarının qurulduğu deyilsə də, əslində bu bağlar ailələri də əhatə edirdi. Məsələn, Hz. Əbu Bəkr Xaricə ibn Zeyd ilə qardaş olanda, onların ailələri də bir-birinə yaxınlaşdı. Buna görə ayrıca qadınlar üçün ayrıca bir qardaşlaşdırma həyata keçirilmədi.
Amma istisnalar da olub. Məşhur nümunələrdən biri Hz. Aişə anamız ilə Əbu Əyyub əl-Ənsarinin xanımı Ümmü Əyyub arasında qurulan qardaşlıqdır. Əbu Əyyub, Musab bin Umeyrin qardaşı idi, Musabın xanımı Hamnə binti Cahş da Ümmü Əyyub ilə bacı hesab edilirdi. Üstəlik Rəsulullahın Əbu Əyyubun evində qalması, Hz. Aişə ilə Ümmü Əyyub arasında da xüsusi bir yaxınlıq yaratmışdı. Bu da sübut edir ki, Ənsar-Mühacir qardaşlığı yalnız fərdlər arasında deyil, ailələr arasında da möhkəm bağlar qururdu.
Ənsar-Mühacir qardaşlığının əhəmiyyəti
Bu qardaşlıq modeli İslam cəmiyyətinin əsas dayağıdır. İslam cəmiyyəti qardaşlıq üzərində qurulub, qardaşlıqla möhkəmlənir. Təəssüf ki, bu gün bu ruh tam şəkildə yaşana bilmir. Bu ruhun zəifləməsi müsəlmanların bir bədən kimi birgə hərəkət edə bilməməsinə, parçalanmalarına və düşmən qarşısında zəif vəziyyətə düşmələrinə səbəb olur. Əgər Ənsar-Mühacir qardaşlığı modeli bu gün də düzgün başa düşülsə və tətbiq olunsa, İslam cəmiyyəti birliyini möhkəmləndirmək üçün daha güclü addımlar ata bilər.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder