Səbir Nədir?

Peyğəmbərlərin hamısı səbirli olublar. Hz. İbrahimlə Hz. İsmayılın tam təslimiyyəti, Hz. Yəqubun “Səbrun Cəmil” (gözəl səbir) ifadəsi və Hz. Yusifin həyatında saysız-hesabsız səbir nümunələri bunu açıq göstərir (hamısına salam olsun). Amma Hz. Eyyubun (ə.s) səbrinin xüsusi yeri var; o, digər peyğəmbərlərin səbir dərslərindən çox fərqli yerdə dayanır. Çünki var-dövlətdən yoxluğa enmək, yoxluqdan varlığa çıxmaqdan qat-qat ağır sınaqdır və Hz. Eyyub bu ağır imtahanın əsl rəmzinə çevrilib. Sağlamlıqdan, mal-mülkdən, on üç oğlundan, hörmətindən, dostlarından, tələbələrindən məhrum olsa da, tam 18 il boyunca sarsılmaz iradə ilə dözüb və qiyamətə qədər bütün insanlara səbirin ən gözəl nümunəsi olaraq qalıb.

Qavramların Doğru Başa Düşülməsi

İslamın həm doğru başa düşülməsi, həm də düzgün yaşanması üçün ən böyük maneələrdən biri odur ki, əsas anlayışlar Allahın istədiyi kimi yox, insanların şəxsi baxışları ilə izah edilir. Cihad, şəhadət, haqq, ədalət, əxlaq, iffət, dövlət, millət – necə ki, bu sözlərə yanlış məna verilirsə, səbir də çox vaxt dar bir çərçivəyə salınır. Unudulmamalıdır ki, Məkkə dövründə Peyğəmbərimiz (s.ə.s) insanlara əvvəlcə bu anlayışların Allahın yüklədiyi mənanı öyrədirdi.

Bu gün çoxları səbir deyəndə yalnız dərd-bəla, xəstəlik və çətinliklərə dişini sıxıb dözməyi başa düşür. Amma bu, səbir anlayışının əslinə ziddir. “Səbir et” deyib insanı əli-qolu bağlı, passiv vəziyyətdə saxlayırlarsa, bu, artıq səbir deyil.

Səbir Nə Deyil?

• Tənəzzül və tənbəllik deyil.

• Miskinlik, hər şeyə boyun əymək deyil.

• Səhvləri, məsuliyyətsizliyi ört-basdır etmək deyil.

• Haqqını axtarmağa maneə deyil.

• Zülmə boyun əymək deyil.

Səbir Nədir?

• Dözüm göstərməkdir.

• Əzmkarlıqla dayana bilməkdir.

• Hərəkətə keçməkdir.

• Zülmə və haqsızlığa təslim olmamaqdır.

• Haqqı yaşatmaq və haqq üçün əziyyətə qatlanmaqdır.

Səbir – kədər, çətinlik və bəla qarşısında təkcə dözmək yox, həm də mənfi halları müsbətə çevirmək üçün qətiyyətlə davranmaqdır. Bu mənada səbir passivlik deyil, tam əksinə, aktiv mövqe tutmaqdır. Səbirli insan nəfsini tələskənlikdən, dilini gileydən, əllərini-ayaqlarını pis əməldən qoruyur. Nə varlılıqda lovğalanır, nə də yoxsulluqda ümidini itirir; hər iki halda səbirli və sakit qalar, şikayətini insanlara yox, Allaha yönəldər.

Nələrə Səbir Gərəkdir?

Səbir yalnız xəstəliklərə, musibətlərə qarşı deyil; çox geniş anlayışdır və insan bunlara da səbir etməyi bacarmalıdır:

• İbadətin çətinliyinə.

• Günahların cazibəsinə.

• İmtahanların ağırlığına.

• Haqq yolda çəkilən əziyyətə.

• Xeyirli işlərin davamlılığına.

Səbir Necə Qorunur? – Evvab Olmaq

Dindar olmayan adam da müəyyən dərəcədə səbirli ola bilər. Amma səbir anlayışını tam mənimsəyib ömrü boyu yaşatmaq üçün İslamın baxış bucağından məsələyə yanaşmaq vacibdir. Hz. Eyyubun (ə.s) bu qədər ağır sınaqlarda necə dözdüyünün cavabı Qurandadır. Sad surəsinin 44-cü ayəsində deyilən “Həqiqətən o (Eyyub) çox tövbə edən idi” – yəni “Evvab” – sözü səbirin sirrini açır.

“Evvab” olmaq səbirli olmanın açarıdır. Əgər bir insan pislikdən üz döndərib Allaha yönələr, tövbəsini qoruyar və hər bir halda Allahın buyruqlarına əməl edərsə, o, “Evvabin”dən sayılır və səbir də onunla birgə olur.

Evvab Kimdir?

• Daim Allaha dönən.

• Tövbəsini saxlayan.

• Pislikdən üz çevirib yaxşıya yönələn.

• Hər vəziyyətdə itaət edən.

Hz. Eyyubun səbir mənbəyi də məhz bu idi: hər şeyini itirəndə də Allahdan üz döndərməyib, əksinə, Ona daha çox bağlanmışdı.

İnsan da gərək eyni yolu tutsun: pislikdən əl çəksin, yaxşıya dönsün, tövbə etsin, tövbəsinə sadiq qalsın və hər vaxt Allaha itaət etsin – o zaman səbir ona da bir ömür boyu yol yoldaşı olar.